Opmerkelijk nieuws vanochtend in de Volkskrant: “Lasten_snel_hoger_door_GroenLinks_en_D66”. De verwachting is natuurlijk dat linkse colleges de lasten meer verhogen, terwijl die bij rechtse juist dalen. Vreemd dus dat PvdA en SP er niet bij staan en D66 wel.
In het artikel worden eerst wat gemiddelden genoemd. Gemiddeld zijn de lokale lasten 55 euro gestegen. Voor colleges waar D66 aan deelneemt is dat 67 euro en voor GroenLinks 65 euro. Voor colleges waar de VVD aan meedoet, stegen de lasten met gemiddeld 52 euro. Daarna komen wat voorbeelden aan bod. Vooral Leidenaren zijn de pineut, de lasten zijn daar met bijna 60% gestegen. Ik vond het allemaal niet heel erg overtuigend.
Links en rechts kwamen de reacties inmiddels wel los. Wat mij – als D66’er – de aandacht trok was dat er – volgens D66 – fouten in het onderzoek zaten. Zo zou D66 college verantwoordelijkheid zijn toegekend in gemeentes waar ze niet eens in de gemeenteraad zitten. Ze hadden een Excel-file op de site staan. Ik heb die gedownload en besloot er zelf eens wat statistiek op los te laten.

De data die ik heb gebruikt komt van de D66-site, maar die zou hetzelfde zijn als die op de Volkskrant site. De fouten die D66 gevonden zou hebben heb ik er dus in laten zitten.
Ik heb de data, per partij, in bins van 3% breed gedaan (dus van -14% tot -11%, van -11% tot -8% stijging enz) en vervolgens de stijging uitgezet tegen het aantal colleges waarin de partij zit. In de eerste grafiek is dat absoluut, in de tweede is dat relatief.

Stijging gemeentelijke lasten en partijen in college (absoluut)

De eerste grafiek laat vooral zien dat CDA en PvdA in heel veel colleges zitten. Wat betreft de stijgende lasten: de grafieken overlappen elkaar bijna. Qua aantal colleges waarin ze meedoen doen de VVD en de lokale partijen ook niet voor elkaar onder. Ook hier overlappen de grafieken elkaar bijna – misschien nog wel meer dan bij CDA en PvdA. Daarna komen de andere partijen.
Uit de grafieken blijkt vooral dat de stijging van de gemeentelijke kosten normaal verdelingen zijn. En zoals het normaal verdelingen betaamt hebben degenen met de hoogste piek de langste staart. De PvdA als CDA hebben respectievelijk 4 en 5 colleges waarbij de kosten 30% stegen, D66 maar 1. Daar staat tegenover dat PvdA en CDA in respectievelijk 311 en 331 colleges zitten en D66 in 27 (volgens de Volkskrant). De manier van plotten benadeeld de partijen die in veel colleges zitten dus.

Stijging gemeentelijke lasten en partijen die in het college zitten (relatief)

Vandaar het tweede figuur, waarbij het aantal aantal colleges is genormaliseerd. Nog meer dan uit de vorige figuur blijkt dat er niet zoveel verschillen zijn. Aan de rechterkant – hoogste kostenstijging – steekt GroenLinks, maar ook de SGP, er wel een beetje uit. Aan de linkerkant – laagste kostenstijging – valt D66 een beetje negatief op.
Het ene college met 30% kostenstijging waar D66 valt nu veel meer op dan in bovenstaande grafiek. Daar staat tegenover dat D66 ook in een college zit waar de kosten zo’n 7% omlaag zijn gegaan. Hetzelfde zie je helemaal rechts van de grafiek. GroenLinks steekt er duidelijk bovenuit, maar dat komt vooral omdat ze in minder colleges zitten dan de rest.
De enige partij die opvalt is de SP. Allereerst zitten ze in niet zoveel colleges, en de colleges waar ze in zitten hebben ofwel een hoger of lager dan gemiddelde stijging, maar geen gemiddelde stijging, je ziet een duidelijke dip.

Wat is de conclusie van dit verhaal? De Volkskrant heeft geen ongelijk (zonder de fouten die er volgens D66 in zitten in acht te nemen) dat met D66 en GroenLinks de gemeentelijke lasten marginaal meer stijgen dan met de andere partijen, zowel als je naar de gemiddelden kijkt als naar bovenstaande.
Toch blijft het tendentieus om deze twee partijen groot in de kop te noemen. Beter was het geweest om te zeggen dat het eigenlijk geen donder uitmaakt op wie je stemt als het om stijgende gemeentelijke lasten gaat.
Het zou interessant zijn om te bekijken of er een correlatie is tussen hoe hoog de lasten zijn en wie er in het college zitten. En of er een correlatie is tussen hoogte van de lasten en de stijgingen. Misschien ga ik daar van het weekend eens tijd voor maken.

Tot slot: voor mij was dit, afgezien van de politieke dimensie, vooral interessant als een leuke vingeroefening in Python. Hoera voor open source programmeertalen!